Tijd dat de rollen worden omgekeerd
Margreet zit ogenschijnlijk kalm en rustig vanuit haar luie stoel door het raam naar buiten te kijken. Van binnen kookt ze echter van woede. In haar hoofd ziet zij zichzelf de ruiten al kapot slaan met haar blote vuisten. Aanleiding is het telefoongesprek van daarnet met haar 78-jarige vader. Hij verweet haar een gebrek aan zorg en aandacht. 'Je belt nooit. Je laat weken niets van je horen. Je denkt alleen maar aan jezelf'. Hij bestempelde haar houding als koud en kil. Tevergeefs wierp Margreet hem tegen dat het initiatief ook van hem kon uitgaan, dat hij haar ook kon bellen. Maar nee: op zijn bejaarde leeftijd werd ‘het tijd dat de rollen eens werden omgedraaid’, vond vader. Daarop bereikte Margreets woede het kookpunt.
Een terugblik. Tijdens haar kindertijd is Margreets vader vooral afwezig geweest. Letterlijk en fysiek: hij was altijd aan het werk. Het meest heeft ze echter zijn emotionele aanwezigheid gemist: het gevoel door hem gezien en gewaardeerd te worden. Tegen deze pijn ontwikkelde Margreet een vorm van bescherming door haar gevoelens voor hem te onderdrukken. Inderdaad: zij werd koud en kil jegens hem.
Ondanks die beschermingsmuur, het fort rond haar hart, bleef de ‘kleine’ Margreet hunkeren naar aandacht en erkenning. In haar partnerkeuze zocht ze, al dan niet bewust, mannen uit die haar overlaadden met aandacht. Helaas bleken ook zij na verloop van tijd niet echt emotioneel voor haar aanwezig te zijn. Dan strooiden ze nog slechts zout in haar nog immer niet genezen kinderlijke wonde.
Lag het nu aan de soort mannen waarvoor Margreet een neusje had? Of was het voor iedere partner simpelweg onmogelijk om haar voldoende aandacht te kunnen blijven geven? Kan de leemte die een vader achterlaat wel worden opgevuld door een partner?
Recente ontwikkelingen op het gebied van gehechtheidsonderzoek en neurobiologie tonen aan dat het inderdaad mogelijk is om te genezen van die emotionele wond. Maar: een partner kan je overladen met aandacht en erkenning, maar deze kan uitsluitend de actuele behoeften vervullen. Niet de behoeften die ouders vroeger hebben verwaarloosd. Dat blijven lege, pijnlijke plekken in het hart, die niet met terugwerkende kracht kunnen worden geheeld door een ander.
Margreet had inderdaad de rollen wel degelijk omgekeerd: in het contact met haar vader was zij nu op haar beurt emotioneel afwezig voor hem. Het verwijt van haar vader dat zij hem te weinig liefde, warmte en aandacht schonk, maakt haar daarom juist zo woedend. Vandaar ook Margreets verwijt dat haar vader ook haar kon bellen.
Haar woede genereert de energie om ruiten in te slaan en te blijven vechten met haar vader. De woede verhult ook de pijn en het verdriet die resteren van vroeger. Misschien wordt het tijd voor Margreet om deze rollen eens om te draaien. Als zij haar pijn daadwerkelijk kan ervaren en doorvoelen, kan haar woede haar kracht en sterkte worden. Een kracht die zij enerzijds kan gebruiken om haar partner te vragen wat zij nodig heeft en haar anderzijds helpt om nu en dan een luisterend oor te bieden aan een hulpbehoevende bejaarde man.